Τρίτη 3 Ιουνίου 2008

Τρίτη 19 Φεβρουαρίου 2008

Σενάριο Λογοτεχνίας (Ποδόσφαιρο και Λογοτεχνία)

Ταυτότητα
Τίτλος.: Ποδόσφαιρο και λογοτεχνία (ο αναγνώστης φίλαθλος)
Δημιουργός: Δημήτρης Μπαϊράμης, Φιλόλογος
Πρόταση για διδασκαλία.
Πεδίο: Νεοελληνική Λογοτεχνία, αθλητισμός (ποδόσφαιρο), Νεοελληνική Γλώσσα (διαθεματικό)
Τάξη: Β’ Γυμνασίου, ενότητα Αθλητισμός, σσ. 155-166
Χρονική διάρκεια που απαιτείται: 4 ώρες (2 2ωρα)
Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή: εξοικείωση με το διαδίκτυο και τα προγράμματα επεξεργασίας κειμένου και με την ομαδοσυνεργατική εργασία.

Σύντομη περιγραφή (περίληψη)
Οι μαθητές σε ομάδες διαβάζουν τα κείμενα του σχολικού βιβλίου, ασχολούνται με τις δραστηριότητες που περιέχονται στα φύλλα εργασίας, χρησιμοποιώντας, όπου χρειάζεται, το διαδίκτυο και πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου.

Στόχοι – σκεπτικό.
-Τι επιδιώκεται να καλύψει η πρόταση και γιατί προτείνεται.
Γενικοί στόχοι της διδασκαλίας και δεξιότητες που αναμένονται να καλλιεργηθούν είναι:
α) Να κατανοήσει καλύτερα και να απολαύσει βαθύτερα ο μαθητής τα κείμενα μέσα από την παρατήρηση, την επεξεργασία, τη διερεύνηση.
β) Να ασκηθεί ο μαθητής στην ανάγνωση κειμένων, ώστε να καταστεί κατά το δυνατόν επαρκής και με κριτική συνείδηση αναγνώστης με την έφεση να εκφράζει και ο ίδιος τις δημιουργικές ή κριτικές δυνατότητές του.
γ) Να ευαισθητοποιηθεί ο μαθητής σε καίρια θέματα-προβλήματα του ανθρώπου και της κοινωνικής ζωής του.
δ) Να γνωρίσει μορφές και αξίες του πολιτισμού που συνδέονται με τη ζωή και με το ευρύτερο πολιτισμικό περιβάλλον.
ε) Να αντιληφθεί ο μαθητής το φαινόμενο της λογοτεχνικότητας σε σχέση με τη χρήση της γλώσσας.
στ) Να είναι σε θέση ο μαθητής να εκφράζει, προφορικά ή γραπτά την αναγνωστική του πρόσληψη, να σχολιάζει και να αξιολογεί τεκμηριώνοντας στο κείμενο την άποψή του.

-Ειδικότεροι στόχοι σε σχέση με τις ΤΠΕ και το νέο γραμματισμό.
α) να ασκηθεί ο μαθητής στην αναζήτηση πληροφορίας από διαδικτυακές πηγές.
β) να ασκηθεί ο μαθητής στην κριτική αξιοποίηση των πηγών
γ) να αξιοποιήσει το πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου, και ό,τι άλλο είναι δυνατόν για την παραγωγή πολυτροπικού κειμένου.

-Μορφές γραμματισμού που καλλιεργούνται:
Κατά τη διάρκεια εξέλιξης του σεναρίου καλλιεργούνται οι μορφές του κλασικού γραμματισμού, αφού γίνεται χρήση του σχολικού εγχειριδίου, του νέου γραμματισμού, με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και της παραγωγής πολυτροπικών κειμένων, καθώς και του κριτικού γραμματισμού, καθώς δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να επεξεργαστούν κριτικά τους πόρους που τους παρέχονται, αλλά και ανιχνεύουν οι ίδιοι στον παγκόσμιο ιστό.

Λεπτομερής παρουσίαση της πρότασης.
Το ποδόσφαιρο στη λογοτεχνία
1η-2η ώρα: Οι μαθητές, σε συνεργασία με τον καθηγητή, δημιουργούν 3 blog, ένα κάθε ομάδα. Ο καθηγητής αναρτά στο καθένα το αντίστοιχο φύλλο εργασίας.
Οι ομάδες, αφού διαμορφώσουν τους ρόλους του καθενός, ακροβολίζονται στις γωνίες του εργαστηρίου και διαβάζουν τα κείμενα που τους ζητούνται από τα φύλλα εργασίας.
Στη συνέχεια αρχίζουν να ασχολούνται με τις δραστηριότητες που περιλαμβάνονται σε αυτό. Συγκεκριμένα:
Η 1η ομάδα, μετά την ανάγνωση, καταγράφει τα συμπεράσματά της σε ένα αρχείο word. Στη συνέχεια, μέσω του φύλλου εργασίας, επισκέπτεται στο διαδίκτυο τον ιστότοπο www.sport24.gr και σημειώνει το ύφος και το ειδικό λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται στην περιγραφή ενός ποδοσφαιρικού αγώνα. Συγκρίνει τα δεδομένα που έχει καταγράψει με το λογοτεχνικό κείμενο που έχει επεξεργαστεί και καταγράφει τα συμπεράσματά της. Δημοσιεύει τα μέχρι τότε συμπεράσματά της στο blog.
Η 2η ομάδα , μετά την ανάγνωση, καταγράφει σε αρχείο word το θέμα και απαντά στην ερώτηση. Στη συνέχεια, μέσω του φύλλου εργασίας, επισκέπτεται στο διαδίκτυο τον ιστότοπο www.sport24.gr και σημειώνει το ύφος και το ειδικό λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται στην περιγραφή ενός ποδοσφαιρικού αγώνα. Συγκρίνει τα δεδομένα που έχει καταγράψει με το λογοτεχνικό κείμενο που έχει επεξεργαστεί και καταγράφει τα συμπεράσματά της. Δημοσιεύει τα μέχρι τότε συμπεράσματά της στο blog.
Η 3η ομάδα , μετά την ανάγνωση του κειμένου, καταγράφει σε αρχείο word τα συμπεράσματά της, σε σχέση με το πρώτο ερώτημα και παράγει ένα κείμενο, σε σχέση με το δεύτερο ζητούμενο. Δημοσιεύει το υλικό της στο blog.

3η-4η ώρα
Η 1η ομάδα συνεχίζει τις δραστηριότητες του φύλου εργασίας. Επισκέπτεται τη διεύθυνση http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html και αναζητείτη σημασία των λέξεων «ερασιτέχνης» και «επαγγελματίας». Επισημαίνει τη σημασία των λέξεων στο χώρο του ποδοσφαίρου και να γράφει τους αντίστοιχους ορισμούς στο κείμενο που ετοιμάζει. Κάνει την περιγραφή των πιο ουσιαστικών φάσεων ενός ποδοσφαιρικού αγώνα, χρησιμοποιώντας το λεξιλόγιο που κατέγραψε προηγουμένως. Δημοσιεύει το προϊόν της στο blog.
H 2η ομάδα, συνεχίζει επίσης τις δραστηριότητες της με βάση το φύλλο εργασίας. Επισκέπτεται την ιστοσελίδα http://images.google.com και βρείσκει εικόνες από ποδοσφαιρικούς αγώνες. Εικονογραφεί την περιγραφή του αγώνα του κειμένου.
Δημοσιεύει στο blog του μαθήματος την εικονογραφημένη ιστορία.
Η 3η ομάδα, επισκέπτεται τη διεύθυνση www.google.com και αναζητεί την επίσημη ιστοσελίδα της ομάδας τους. Κατεβάζει το σήμα της, καθώς και πληροφορίες για την ιστορία της. Γράφει λίγα λόγια γι’ αυτήν και ενσωματώνει στο κείμενό της το σήμα της ομάδας και τον ύμνο της. Δημοσιεύει τα κείμενά της στο blog του μαθήματος

-Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο.
Η διδασκαλία είναι ενταγμένη στο ΑΠΣ του Γυμνασίου και στο ΕΠΠΣ του μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στη Β’ τάξη του Γυμνασίου.

-Οι τεχνολογίες που θα χρησιμοποιηθούν.
Διαδίκτυο (αναζήτηση πληροφορίας, δημοσίευση σε blog), επεξεργαστής κειμένου, πρόγραμμα παρουσιάσεων

-Η μεθοδολογία της διδασκαλίας
Ομαδοσυνεργατική, με τον εκπαιδευτικό συμπαραστάτη και βοηθό στο ταξίδι

κατανομή του χρόνου και πώς γίνεται αυτό κατά την εξέλιξη της διδασκαλίας.

-Ο ρόλος των διδασκόντων. Ο διδάσκων επιβλέπει την εξέλιξη του σεναρίου, συνεργάζεται με τους μαθητές, όταν ζητείται η βοήθειά του, επεμβαίνει όταν οι μαθητές αντιμετωπίζουν προβλήματα που δεν καλύπτονται από το φύλλο εργασίας.

-Ο ρόλος των μαθητών. Εργάζονται ομαδοσυνεργατικά, απολαμβάνουν τα συγκεκριμένα κείμενα, που αφορούν ένα θέμα που ενδιαφέρει τους περισσότερους. Εξοικειώνονται με τη χρήση του διαδικτύου στην αναζήτηση πληροφοριών και στη διερεύνηση προβλημάτων. Παράγουν κλασικά, αλλά και πολυτροπικά κείμενα, ασκώντας ταυτόχρονα την κριτική τους ικανότητα στην επιλογή των ψηφιακών πόρων.

-Προαπαιτούμενες γνώσεις. Η χρήση ΝΤ και του διαδικτύου, τουλάχιστον σε στοιχειώδη μορφή, είναι απαραίτητη. Ο διδάσκων έχει ήδη αναφερθεί στα χαρακτηριστικά των κειμενικών ειδών που ζητούνται από τα φύλλα εργασίας και έχει ήδη, σε προηγούμενη ενότητα, παράξει, μαζί με τους μαθητές, αντίστοιχα κείμενα.

-Εργαλεία – πηγές που θα χρησιμοποιηθούν. Το σχολικό βιβλίο, οι ιστότοποι www.sport24.gr, http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html, www.google.com, http://images.google.com, ιστότοποι ποδοσφαιρικών ομάδων (ελεύθερη επιλογή των μαθητών), επεξεργαστής κειμένου, δυνατότητες διαδικτύου web 2.0.

-Παραγόμενα προϊόντα. Αξιολόγηση δραστηριοτήτων. Τα αναμενόμενα κείμενα από τους μαθητές καλύπτουν και τον κλασικό γραμματισμό, αλλά και το νέο γραμματισμό. Δίνουν τη δυνατότητα στο διδάσκοντα να αξιολογήσει όχι μόνο την επίτευξη των στόχων, αλλά και στη συμμετοχή στις δραστηριότητες.
Οι μαθητές, ασκούμενοι στην ανάγνωση και επεξεργασία λογοτεχνικών κειμένων άμεσα σχετιζομένων με την καθημερινότητά τους, έρχονται σε επαφή με μια λογοτεχνία καθημερινή, που μπορούν εύκολα να προσεγγίσουν. Έτσι


Φύλλα εργασίας
1o ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Α. – Εργαστείτε με το κείμενο «Η τρίπλα των ονείρων» του Δ. Μίγγα
- Περιγράψτε τον κεντρικό ήρωα του διηγήματος στηριγμένοι σε στοιχεία του κειμένου. Η περιγραφή σας να καταγραφεί στον επεξεργαστή κειμένου. Ανταποκρίνεται τώρα ο ήρωας στην εικόνα του ποδοσφαιριστή που έχετε στο μυαλό σας; Καταγράψτε τις παρατηρήσεις σας.
- Επισκεφτείτε στο διαδίκτυο τη σελίδα www.sport24.gr και βρείτε την περιγραφή ενός ποδοσφαιρικού αγώνα. Καταγράψτε τον τρόπο που αυτή γίνεται (το ύφος).
- Σημειώστε τις ιδιαίτερες λέξεις που χρησιμοποιεί και αφορούν στο ποδόσφαιρο.
- Χρησιμοποιείται ανάλογο λεξιλόγιο στο κείμενο του Μίγγα; Καταγράψτε την άποψή σας.
Β. Επισκεφθείτε τη διεύθυνση http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html και αναζητείστε τη σημασία των λέξεων «ερασιτέχνης» και «επαγγελματίας» ΄
- Να επισημάνετε τη σημασία των λέξεων στο χώρο του ποδοσφαίρου και να γράψετε τους αντίστοιχους ορισμούς στο κείμενο που ετοιμάζετε.

Γ. Γράψτε την περιγραφή των πιο ουσιαστικών φάσεων ενός ποδοσφαιρικού αγώνα, χρησιμοποιώντας το λεξιλόγιο που καταγράψατε στην προηγούμενη δραστηριότητα.
Δημοσιεύστε το άρθρο σας στο blog του μαθήματος

2o ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Α. Εργαστείτε με το κείμενο «Η εσχάτη των ποινών» του Ν. Χουλιαρα»
- Καταγράψτε το θέμα του κειμένου. Πώς βλέπουν το παιχνίδι οι μεγάλοι και πως ο μικρός μας ήρωας; Σημειώστε τις επισημάνσεις σας.

- Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.sport24.gr και βρείτε την περιγραφή ενός ποδοσφαιρικού αγώνα. Διαβάστε την περιγραφή που κάνει ο συγγραφέας και συγκρίνετε τα δύο κείμενα. Καταγράψτε τις παρατηρήσεις σας.
- Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα http://images.google.com και βρείτε εικόνες από ποδοσφαιρικούς αγώνες. Εικονογραφείστε την περιγραφή του αγώνα.

Β. Δημοσιεύσετε στο blog του μαθήματος την εικονογραφημένη ιστορία σας.

3o ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Α. Εργαστείτε με το κείμενο : «Τοπική ομάδα» του Ουμπέρτο Σάμπα.
- Καταγράψτε τα συναισθήματα και τις λέξεις με τις οποίες τα εκφράζει ο ποιητής. Πώς θα χαρακτηρίζατε αυτά που νιώθει για την ομάδα του;
- Γράψτε ένα κείμενο για τη δική σας ομάδα, προσπαθώντας να δείξετε τα δικά σας συναισθήματα.
- Επισκεφθείτε τη διεύθυνση www.google.com και αναζητείστε την επίσημη ιστοσελίδα της ομάδας σας. Κατεβάστε το σήμα της, καθώς και πληροφορίες για την ιστορία της. Γράψτε λίγα λόγια γι’ αυτήν και ενσωματώστε στο κείμενό σας το σήμα της ομάδας και τον ύμνο της.

Δημοσιεύστε τα κείμενά σας στο blog του μαθήματος
Είναι το μόνο το οποίο απευθύνεται στους μαθητές. Εμπεριέχει επομένως τα απαραίτητα στοιχεία προκειμένου να ολοκληρωθεί το σενάριο. Αποτελεί:
-Οδηγό για την πορεία υλοποίησης του σεναρίου. Εδώ χρειάζεται προσοχή, ώστε να δίνεται αφενός σημαντική πρωτοβουλία και ευχέρεια κινήσεων στους μαθητές και να μην οδηγούνται μηχανιστικά στην κάθε τους ενέργεια. Μας ενδιαφέρει η ενεργοποίηση της πρωτοβουλίας, της αναζήτησης που θα μπορεί να υλοποιηθεί με βάση τις γνώσεις, τα βοηθήματα που θα έχουν στη διάθεσή τους, αλλά και την υποστήριξη των εκπαιδευτικών.
- Καλό είναι να δίνεται έτσι το πρόβλημα που οι πορείες υλοποίησης να μπορεί να είναι διαφορετικές και η βοήθεια που θα δίνεται (στο πλαίσιο του φύλλου εργασίας αλλά και από τους διδάσκοντες) να ευνοεί αυτή την προοπτική.
- Δίνονται τυχόν απαραίτητες πληροφορίες (ή τεχνολογικές γνώσεις-περιγραφές) για να ολοκληρωθεί το σενάριο.
- Περιγράφονται με λεπτομέρεια (με όρους κειμενικού είδους) τα προϊόντα που αναμένουμε να προκύψουν από την εμπλοκή αυτή. Για παράδειγμα: παρουσίαση στην τάξη μιας προφορικής ανακοίνωσης με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης, γραπτή εργασία σε ερευνητική μορφή που θα αναρτηθεί στη σελίδα του σχολείου κλπ. Στην προηγούμενη ενότητα (4. Λεπτομερής παρουσίαση) εξειδικεύονται τα αναμενόμενα κείμενα που θα παραχθούν και η υποστήριξη των διδασκόντων προς αυτή την κατεύθυνση.

Άλλες εκδοχές

Η ενότητα έχει δεδομένο ενδιαφέρον για τους μαθητές. Μπορεί να διδαχθεί και χωρίς τη χρήση των ΤΠΕ, αναθέτοντας στους μαθητές εργασίες συγκέντρωσης υλικού από άλλα μέσα (εφημερίδες, περιοδικά, κλπ) και αξιοποίησής του για την παραγωγή γραπτού και προφορικού λόγου.

Κριτική
Η διδασκαλία εντάσσεται χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα στο σχολικό πρόγραμμα, με τι δεδομένες επιφυλάξεις, που αφορούν στη δυνατότητα χρήσης του Εργαστηρίου Πληροφορικής και του διαδικτύου, καθώς και με τον τεχνολογικό γραμματισμό των μαθητών.

Βιβλιογραφία
(Θα συμπληρωθεί στη συνέχεια)

Δευτέρα 4 Φεβρουαρίου 2008

Καθ-ορισμός

Με τον όρο Νεοελληνική λογοτεχνία αναφερόμαστε στην λογοτεχνία του νέου ελληνισμού. Οι περισσότεροι μελετητές ανάγουν τις αρχές της νεοελληνικής λογοτεχνίας ήδη στα βυζαντινά χρόνια, στα πρώτα γραπτά κείμενα σε δημώδη γλώσσα που εμφανίζονται κατά τον 11ο αι. περίπου. Κριτήριο της διάκρισης αυτής δεν είναι μόνο η γλώσσα των κειμένων, αλλά και το γεγονός ότι σε αρκετά από αυτά τα λογοτεχνικά έργα εμφανίζονται στοιχεία που επιβιώνουν και παίζουν σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση της λογοτεχνικής παραγωγής μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453. Γι' αυτόν το λόγο, και παρά τις ποικίλες απόψεις σχετικά με το θέμα των αρχών της νεοελληνικής λογοτεχνίας, τα σχετικά εγχειρίδια ξεκινούν την εξέταση της νεοελληνικής λογοτεχνίας από τα δημώδη κείμενα των τελευταίων αιώνων της Βυζαντινής αυτοκρατορίας.
Η νεοελληνική λογοτεχνία μπορεί να διακριθεί σχηματικά σε τρεις μεγάλες περιόδους:
1.Την υστεροβυζαντινή περίοδο, από την οποία έχουν ενδιαφέρον για τον μελετητή της νεοελληνικής λογοτεχνίας τα κείμενα σε δημώδη γλώσσα που προέρχονται είτε από περιοχές της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας είτε από φραγκοκρατούμενες περιοχές.
2.Την περίοδο 1453-1821, κατά την οποία παρουσιάζονται δύο διακριτοί πόλοι στην λογοτεχνική παραγωγή: οι φραγκοκρατούμενες (Κρήτη, Επτάνησα, Κύπρος) και οι τουρκοκρατούμενες περιοχές. Η μεγαλύτερη άνθηση παρουσιάζεται στις φραγκοκρατούμενες και ιδίως στην Κρήτη μέχρι το 1669. Τους δύο επόμενους αιώνες η λογοτεχνία επιζεί στα Επτάνησα και σταδιακά εμφανίζεται ένας νέος πόλος, το περιβάλλον των Φαναριωτών, που θα παίξει ρόλο στην περίοδο του Διαφωτισμού και στα πρώτα χρόνια της ανεξαρτησίας.
3.Την νεότερη ελληνική λογοτεχνία, από το 1821 έως σήμερα: μετά την απελευθέρωση η λογοτεχνία στην Ελλάδα γνωρίζει μεγάλη άνθηση. Οι Έλληνες λογοτέχνες παρακολουθούν τις λογοτεχνικές εξελίξεις της ευρώπης και συντονίζονται με αυτές, αξιοποιώντας παράλληλα τα στοιχεία της ελληνικής λογοτεχνικής και πνευματικής παράδοσης.

Πέμπτη 31 Ιανουαρίου 2008

Λόγος ύπαρξης

Το διαδικτυακό ημερολόγιο που περιδιαβαίνετε, δημιουργήθηκε στο πλαίσιο των σεμιναρίων για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας με τη χρήση ΤΠΕ στο ΠΑΚΕ Μακεδονίας.